Er zijn de 'primaire' of directe emoties die direct te maken hebben met de situatie waarin je je bevindt.
Vb. Je bevindt je voor het eerst na het overlijden van je partner op een familiefeest en je voelt je verdrietig omdat je plots geconfronteerd wordt met het besef dat je je partner nooit meer grappen zult horen vertellen op een familiefeest.
'Primaire' emoties zijn een hulpmiddel bij pijn in de brede zin van het woord. Door ze ruimte te geven, ze te doorvoelen, ze te laten stromen, wordt ons innerlijk evenwicht hersteld en geraken we heelhuids doorheen een moeilijke situatie.
Soms is het niet zo gemakkelijk om emoties meteen ruimte te geven en gaan we hen onderdrukken. Dat kan soms nodig zijn, omdat we er nog niet aan toe zijn, omdat ze te overweldigend zijn, omdat de situatie er zich niet toe leent of uit respect voor anderen. Daar is niets mis mee, zolang het geen gewoonte wordt en onderdrukte emoties uiteindelijk onze natuurlijke stroom niet gaan blokkeren, waardoor ons innerlijk evenwicht zoek geraakt.
Tijd en ruimte maken voor primaire emoties kan je doen door je verhaal te vertellen, door creatief aan de slag te gaan om uitdrukking te geven aan je gevoelens (schrijven, schilderen, tekenen, collage maken, boetseren...) of door je emoties direct te uiten (huilen, op een kussen slaan,...).
Naast 'primaire' emoties zijn er ook 'secundaire' of indirece emoties: de emoties die voornamelijk voortvloeien uit onze gedachten.
Op mentaal niveau zijn we steeds bezig met het creëren van een eigen levensverhaal: alle indrukken, alle ervaringen die op ons pad komen, worden via onze gedachten geïntegreerd in 'ons' verhaal dat voortdurend bijgestuurd wordt door nieuwe ervaringen, nieuwe ideeën, nieuwe inzichten. Het verhaal van verlies is een hoofdstuk binnen ons levensverhaal, dat iedere keer dat we met verlies geconfronteerd worden, aangevuld en aangepast wordt.
In ons verhaal sluipen vaak negatieve elementen binnen: ideeën, gedachten, percepties waarmee we onszelf ontkrachten en waarmee we onze eigen vrijheid en macht ontkennen. Deze negatieve elementen doen onaangename emoties ontstaan: wrevel, boosheid, verdriet, depressieve gevoelens, zorgen, angst...
Vb. ik ben boos op mijn partner, want ik ervaar dat hij te weinig oog heeft voor mijn behoeften. Het lijkt wel of hij enkel met zichzelf bezig is. Ik vind dat niet eerlijk. Ik weet niet hoe ik hem kan veranderen. Ik voel mij machteloos en verdrietig.
Vb. ik ben depressief want ik kan niet leven met het idee dat ik de dingen niet meer samen met mijn partner kan doen, nu hij er niet meer is.
Dit zijn voorbeelden van gedachten die in ons opkomen en waar we ons bewust van zijn. Maar welke overtuigingen liggen er onder deze gedachten? Vaak zijn deze overtuigingen niet zo zichtbaar en moeten we er bewust bij stil staan om ze te vinden.
De onderliggende overtuigingen in bovenstaande voorbeelden, kunnen iets zijn in de trant van 'mijn partner is verantwoordelijk voor mijn welbevinden' en 'het is maar fijn om iets te ondernemen als ik dat samen met mijn partner doe'.
In dergelijke situaties kan je jezelf terug kracht geven, door te erkennen dat je steeds de schepper bent van je eigen verhaal. Niet de werkelijkheid dringt zich aan ons op, maar wij scheppen onze eigen werkelijkheid, ons eigen verhaal, via de gedachten en overtuigingen waaraan we voeding geven. En je bent steeds vrij om je verhaal de wending te geven die jij er wil aan geven.
Hoe kan je dit doen?
Je kan je gedachten kritisch onderzoeken, er de negatieve elementen uithalen en die ombuigen naar iets positiefs.
Vb. de gedachte dat je partner meer oog zou moeten hebben voor jou behoeften, kan je ombuigen naar de gedachte dat jij meer oog zou moeten hebben voor je eigen behoeften. Niet je partner is verantwoordelijk voor je welbevinden, maar jijzelf. Deze nieuwe gedachte zal je een gevoel van macht over je eigen leven geven, waardoor je geen reden meer hebt om je verdrietig en boos te voelen.
Vb. nu mijn partner er niet meer is, kan ik dit als een kans aangrijpen om uit te zoeken wat ik graag doe en wat ik prettig vind om alleen te doen. Deze gedachte wekt op zijn beurt de gedachte dat er een nieuwe wind komt waaien in je leven, waardoor de toekomst al heel wat aangenamer lijkt.
Vb. als je je gekwetst voelt door het gedrag van een ander kan je denken: de ander heeft mij gekwetst en dat doet pijn, ik ben boos op de ander en verdrietig omdat ik onrechtvaardige pijn lijd of je kan denken: de houding van de ander raakt een gevoelig punt bij mij, waardoor ik mij boos en verdrietig voel, wat mij leert dat ik nog rondloop met een oude kwetsuur. Ik ben nieuwsgierig naar wat er aan de hand is en misschien kan ik dat nu wel aanpakken en helen. Eigenlijk ben ik wel dankbaar voor deze kans.
Deze heel uitleenlopende gedachtengangen creëren op hun beurt heel uiteenlopende gevoelens. En we zijn steeds vrij om te kiezen...
Naast kritisch je gedachten en reacties onder de loep nemen, kan je ook je eigen verhaal 'boetseren' door te gaan spelen met de elementen in je verhaal. Via voice dialogue, NLP-technieken of familieopstellingen, kan je op een eenvoudige manier elementen gaan veranderen of nieuwe elementen toevoegen, waardoor je kan proeven van een ander mogelijk verhaal. In de mate dat het nieuwe verhaal je bevalt en je dit integreert, zal je werkelijkheidsbeleving automatisch veranderen, waardoor onnodige 'secundaire' emoties gaan oplossen. Als je hierin geïnteresseerd bent, kan je in mijn praktijk terecht voor een sessie integratietechnieken.
Meer lezen over het onderzoeken en ombuigen van je overtuigingen kan je op de site van Byron Katie: www.thework.com