Hoe problemen voorkomen?
Een goede mondhygiëne is wel degelijk nog heel belangrijk in de palliatieve fase: tanden of tandprothesen poetsen na elke maaltijd en spoelen met ontsmettend of schimmelwerend middel is geen overbodige luxe, want mondproblemen zijn een veel voorkomend symptoom. Tandprothesen uithalen om te poetsen en droog bewaren. Indien de prothese minder goed begint te passen, is het aangewezen om ze niet langer in te doen, om pijn te vermijden.
Wat te doen?
Indien mondproblemen zich voordoen, kan een aangepaste voeding nodig blijken: zachte of vloeibare voedingsmiddelen zoals pudding, milkshakes of calorierijke oplossingen, voeding die niet te heet of te koud is. Voldoende drinken is belangrijk, bij voorkeur calorierijke dranken.
Droge en/of pijnlijke mond
Hoe voorkomen?
Goede mondhygiëne.
Bij radiotherapie is preventief geneesmiddelen innemen tegen een droge mond aangeraden.
Mogelijke oorzaken?
Met open mond ademen, niet eten en drinken, dehydratatie, radiotherapie in neus-, keel- en oorgebied, waardoor speekselklieren aangetast zijn, chemotherapie, medicatie zoals morfine, zuurstoftoediening, infecties, angst, depressie.
Wat te doen?
Aangepaste voeding: zacht en sappig eten (bv. gerechten met veel saus, puree...). Gekruide voeding kan beter vermeden worden. Spoelen met een verzachtend middel. Gebruik van ijsblokjes (met citroensap, cola, shweppes, champagne...), ijsgekoelde tonic, citroensap, ananasstukjes (ev. gewoon aan zuigen), suikervrije kauwgom, zure snoepjes, snoepjes met menthol of een spray met mineraal water. Muntjes of ijs kunnen verfrissend zijn.Voldoende drinken (alcoholhoudende dranken vermijden), vb. kamillethee. Droge lippen niet bevochtigen met water, want daar drogen ze nog meer van uit. Beter is een vette crème (vaseline, cacaoboter...) of lipstick.
Korsten op de tong kan je best verwijderen met glycerinedruppels op de tong ofwel met verse yoghurt die je eerst inwrijft op de tong om daarna met een vochtig kompres te verwijderen. Een andere methode bestaat erin om in amandelolie gedrenkte kompressen even in de mond aan te brengen en achteraf goed na te spoelen.
Naar het einde toe, op het ogenblik dat betrokkene niet (goed) meer kan slikken, dient voorzichtig omgesprongen worden met het geven van water of het gebruiken van een spray. Als de persoon slaapt of nog weinig bij bewustzijn is, is het aangeraden niets te doen, om verslikken te voorkomen.
Er bestaan geneesmiddelen om speekselafscheiding te stimuleren en kunstmatig speeksel.
Een droge mond geeft gemakkelijk aanleiding tot tandbederf. Eet daarom niet teveel suiker en gebruik een tandpasta met fluoride. Gebit, tong en lippen frequent reinigen.
Speekselvloed
Wat te doen?
Vermijd voeding dat speekselbevorderend is zoals melk (sojamelk of melk met honing of bruisende limonade kan wel).
Geneesmiddelen hiertegen zijn mogelijk.
Ontsteking mondslijmvlies
Hoe voorkomen?
Poets de tanden na iedere maaltijd met een goede tandpasta of gel en met een zachte tandenborstel. Tandprothesen dagelijks verwijderen en poetsen.
Wat te doen?
Meerdere malen per dag spoelen met mondspoelmiddel (zonder tandprothese in). Gebruik zachte of vloeibare voeding en vermijd te zure, te hete of te koude stoffen. Laat tandbederf en -abcessen behandelen. Lokale pijnstillers zijn mogelijk.
Infecties
Hoe voorkomen?
Goede mondhygiëne is belangrijk. Let op zweertjes en blaasjes.
Wat te doen?
Tijdig aan arts melden. Er bestaat een goede behandeling. Zodra mogelijk: vloeibaar, zacht, gepureerd, niet prikkelend eten. Wat de persoon in kwestie graag eet, verdient natuurlijk de voorkeur.
Slecht ruikende adem
Mogelijke oorzaken?
Allerlei. Van gebrekkige mondhygiëne en tandbederf tot luchtwegeninfecties, sinusitus of bepaalde tumoren. Nierfalen geeft aanleiding tot een visgeur, leverfalen tot een ammoniakgeur.
Wat te doen?
Praat erover met de arts. Slechte adem is meestal te verhelpen. Goede mondhygiëne is belangrijk. Geen look, uien of alcohol nuttigen. Eventueel geparfumeerd beddengoed opleggen of etherische oliën gebruiken (etherische oliën).
Verandering van smaak/ slechte smaak in de mond
Mogelijke oorzaken?
Kanker.
Wat te doen?
Kauwen van pepermunt, kruiden van de voeding met munt, citroen of basilicum, gebruik van zoetzure sauzen en van energierijke voedingsmiddelen zoals eieren, zachte kazen en yoghurt. Zinksupplementen of het eten van oesters kan door een arts aanbevolen worden. Goede mondhygiëne en regelmatig de mond spoelen is belangrijk.