Verminderde eetlust of anorexie
Mogelijke oorzaken?
Slecht gebit, moeilijk te kauwen voeding, misselijkheid, vermoeidheid, angst, depressie, afwijkingen in het metabolisme of het anorexie-cachexie syndroom bij kanker (kanker ‘gebruikt' alles op: vet, spieren...).
Wat te doen?
In geval van een slecht gebit of moeilijk te kauwen voeding kan het gebit verzorgd worden of de voeding aangepast worden. Bij angst en depressie is het belangrijk emoties te ventileren (zie ook emoties bij het sterven). Forceer jezelf of de betrokkene nooit om te eten. Volg zijn of haar wil. Tracht maaltijden zo aangenaam mogelijk en in kleine porties op kleine borden te presenteren.
Als de betrokkene wil, maar niet kan eten, bestaan er aangepaste geneesmiddelen om de eetlust te stimuleren. Calorie- of eiwitrijke dranken kunnen gewone voeding vervangen. Sondevoeding of voeding via een infuus behoren ook tot de mogelijkheden, maar worden in de palliatieve zorg maar uitzonderlijk toegepast. Tijdens de laatste dagen is het immers normaal dat het honger- en dorstgevoel vermindert. Het lichaam is dan niet langer is staat om voeding om te zetten in energie, waardoor het kunstmatig toedienen van eten en vocht alleen maar hinderlijk is.
Slikstoornissen
Mogelijke oorzaken?
Tumoren in de mondholte, keelholte of slokdarm, na radiotherapie, slokdarmvernauwing, schimmelinfectie in mond- of keelholte, zwakte en bewustzijnsvermindering bij de terminale patiënt.
Wat te doen?
Half vloeibare voeding of ingedikt voedsel (door een verdikkingsmiddel erdoor te roeren) klaarmaken, in kleine hapjes eten en kleine slokjes drank drinken met een kort geknipt rietje (zo moet er niet krachtig gezogen worden). Op het einde kan nog wat drinken gegeven worden met een spuitje waarmee je het vocht een beetje opzij in de mond spuit. Medicatie die geplet mag worden, kan je met yoghurt vermengen.
Misselijkheid en braken
Mogelijke oorzaken?
Complicatie van de ziekte, medicatie, constipatie, angst.
Wat te doen?
Vermijd zicht of geur van voedsel, onaangename geuren en bruuske bewegingen. Een rustige omgeving met frisse lucht en regelmatig de mond spoelen, kan helpen. Verwittig de arts. Misschien is er een complicatie van de ziekte of moet de medicatie worden aangepast. Niet te veel eten maar wel voldoende drinken. Begin bij beterschap met licht verteerbaar voedsel en kleine, frequente maaltijden. Cola drinken kan soms veel doen. Mandarijn is een etherische olie die kan helpen bij misselijkheid (zie etherische oliën).
Constipatie
Mogelijke oorzaken?
Onvoldoende vocht- en vezelinname, gebrek aan beweging, pijnmedicatie (morfine), chemotherapie, kanker, stress, algemene zwakte. Constipatie kan in de hand gewerkt worden door een gebrek aan privacy en een verkeerde houding.
Hoe voorkomen?
Voldoende beweging, voldoende vochtinname (minstens 2 liter per dag), vezelrijke voeding (fruit, groenten en zemelen of als dat niet mogelijk is een kant-en-klaar product met sojavezels) en door gebruik van laxantia (bij morfinegebruik aangewezen). Uiteraard zal voldoende beweging, vochtinname en vezelrijke voeding niet steeds mogelijk zijn in een vergevorderde fase van de ziekte. Dwing de persoon of jezelf nergens toe, maar raadpleeg een arts. Omstandigheden kunnen verbeterd worden door aandacht voor privacy en een goede houding. Bij gebruik van etherische oliën, kan venkel, kaneel of mandarijn overwogen worden (zie etherische oliën).
Wat te doen?
Raadpleeg tijdig een arts, als je stoelgangpatroon verandert. Een lavement kan wellicht helpen. Te lang wachten, kan aanleiding geven tot krampen, buikpijn en een opgezette buik, misselijkheid en braken of uiteindelijk overloopdiarree.
Diarree
Mogelijke oorzaken?
Een infectie, constipatie (overloopdiarree), verteringsproblemen, slecht verdragen geneesmiddelen, chemo- of radiotherapie, te veel aan laxantia, sondevoeding, een tumor terplaatse.
Wat te doen?
Voldoende vocht en zout (via een zoutoplossing) opnemen om uitdroging te voorkomen (dit kan zich zeer snel voordoen bij diarree). Voeding eventueel aanpassen: vb. zoutrijke dranken, rehydratatiedranken, geplette banaan, appelsap, tomatensap, pure chocolade, rijst, rijstwater, geraspte appel, wortelsoep, wenig vet, geen koffie, geen alcohol, geen koolzuurhoudende dranken, geen ui, prei of kool. Bij voorkeur frequente en kleine maaltijden. Regelmatig verschonen en huid verzorgen.
In geval van overloopdiarree, moet de constipatie behandeld worden.
Incontinentie
Mogelijke oorzaken?
Urinaire infectie, verstopping van de blaas, hyperactiviteit van de blaasspieren.
Wat te doen?
Een urinaire infectie moet behandeld worden met antibiotica, verstopping van de blaas kan verholpen worden met een blaassonde (hoewel hier afgewogen moet worden met het risico op een infectie), geneesmiddelen kunnen hyperactiviteit tegengaan.
Zorg voor privacy en de nabijheid van sanitair of hulpmiddelen.
Als de incontinentie niet kan verholpen worden, dan kan men gebruik maken van incontinentiemateriaal (broekluiers, kleine verbanden met kleefstrip, matrasbeschermers...). Regelmatige verschoning en een goede huidverzorging zijn zeer belangrijk.