Pijn en pijnbestrijding
zelden problematisch / evenwicht zoeken
Pijn komt vaak voor in de terminale fase van een ziekte. Gelukkig is pijn bestrijden meestal (90% van de gevallen) niet problematisch, hoewel het even zoeken kan zijn om de juiste balans te vinden tussen pijnstillend effect enerzijds en aanvaardbare nevenwerkingen anderzijds èn dat evenwicht ook te behouden naarmate het ziekteproces verder verloopt.
persoonlijk en individueel
Wat voor de ene persoon geldt, geldt niet voor de ander: de pijndrempel verschilt van mens tot mens. Pijn kan zeer verschillende oorzaken hebben en ook daardoor zeer verschillend zijn. Bovendien is pijn een klacht die beïnvloed wordt door stemmingen en gevoelens.
uiten van pijn / herkennen van pijnsignalen
Pijnklachten worden niet altijd rechtstreeks geuit. In sommige gevallen komt het er op aan om de stervende goed te kennen en/of te observeren om te weten of hij of zij pijn heeft. Geprikkeld of agressief reageren, zich helemaal op zichzelf terugtrekken kan wijzen op pijn. Anderzijds worden emoties zoals angst, verdriet, onzekerheid... door de stervende soms geuit via klagen over pijn. Bij kinderen is goed observeren en de juiste vragen stellen nog belangrijker. Bij hen is een pijnervaring sterker verbonden met angst en kleinere kinderen benoemen de pijn soms verkeerd (vb. ‘hoofdpijn' bij oorpijn).
vormen van medische pijnbestrijding
Pijnstilling en medicatie om de neveneffecten te voorkomen, worden al naargelang de omstandigheden toegediend via de mond, pleisters, zetpillen, inspuitingen, een infuus of een ‘pijnpomp' waarbij de medicatie geleidelijk aan vrijgegeven wordt. In de palliatieve zorg worden meestal subcutane pijnpompen gebruikt: deze zijn ongeveer 20 op 10 cm groot en worden in een zakje opgeborgen dat de patiënt rond de hals kan dragen.
kankerpijn en morfine
Morfine blijkt zeer geschikte medicatie te zijn om kankerpijn te bestrijden. In deze context treedt er geen psychische afhankelijkheid ten aanzien van morfine op; er is wel sprake van lichamelijke gewenning. De dosis kan steeds opgedreven worden zonder gevaar voor de patiënt, waardoor een vroege start met het gebruik van morfine geen kwaad kan. Het maakt de patiënt niet euforisch. De eerste dagen kan wel sufheid optreden. Het werkt niet levensverkortend, als een voor de patiënt juiste dosis gegeven wordt. Obstipatie is wel een belangrijke nevenwerking, die bestreden kan worden met aangepaste medicatie.
pijn-verergerend
Pijn verergert door vermoeidheid, slapeloosheid, andere lichamelijke klachten, ongemakkelijke houding, honger en dorst, koude, onrustige en lawaaierige omgeving, angst om te sterven, angst om komende behandelingen, eenzaamheid, zorgen en problemen, boosheid en agressie, depressiviteit, onderdrukken van emoties.
pijn-verminderend
Pijn vermindert daarentegen door begrip, aandacht en belangstelling, sympathie en medeleven, mogelijkheid om te praten over zorgen en problemen, slapen, rusten, warmte en een rustige omgeving. Naast een goede pijnmedicatie en symptoomcontrole kunnen ook alternatieve behandelingsvormen zoals massage, Reiki, het gebruik van etherische oliën en meditatietechnieken een belangrijke rol spelen bij pijnverlichting.